مکانیزم ماشه و واکنش مثبت قشر متوسط ایران

مکانیزم ماشه و واکنش مثبت قشر متوسط ایران

در سپهر سیاست بین‌الملل، «مکانیزم ماشه» یا Snapback Mechanism یکی از ابزارهای مهم و بحث‌برانگیز در توافق هسته‌ای ایران (برجام) و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت به شمار می‌رود. این سازوکار به کشورهای عضو توافق اجازه می‌دهد در صورت ادعای «نقض اساسی» تعهدات از سوی ایران، روندی را آغاز کنند که به بازگشت خودکار تحریم‌های سازمان ملل بینجامد.

در پاییز ۲۰۲۵، خبر فعال شدن این مکانیزم بار دیگر توجه افکار عمومی ایران را جلب کرد. انتظار می‌رفت چنین خبری واکنش منفی و ناامیدی گسترده‌ای به همراه داشته باشد؛ اما در واقع در میان بخش مهمی از جامعه، به‌ویژه قشر متوسط شهری، نوعی واکنش مثبت، امیدوار کننده یا دست‌کم توجیه‌گر دیده شد.

این بار مردم خسته ایران میان بد و بدتر به بدترین حالت روی آوردند تا شاید فشار شدید خارجی بتواند ناجی این خاک دردمند شود.

در این مقاله به بررسی دلایل این پدیده می‌پردازیم.

۱. مکانیزم ماشه و پیامدهای آن

مکانیزم ماشه روندی است که بدون نیاز به رأی‌گیری جدید در شورای امنیت، تحریم‌های تعلیق‌شده را دوباره برقرار می‌کند. پیامدهای اصلی آن عبارت‌اند از:

• اقتصادی: بازگشت محدودیت‌های تجاری و مالی، فشار شدید بر ارز و تورم، کاهش قدرت خرید جامعه .

ما به وضوح بعد از فعال شدن مکانیزم ماشه شاهد سر به فلک کشیدن قیمت ارز و طلا هستیم که این موضوع معیشت مردم ایران را با خطر خیلی جدی روبرو کرده است و حتی به زودی ممکن است گرانی بنزین را نیز در پیش داشته باشیم.

• حقوقی و بین‌المللی: انزوای بیشتر ج اسلامی و احتمال کاهش همکاری با آژانس یا حتی تهدید به خروج از NPT.

بعد از ۴۶ سال برای اولین بار ج اسلامی به طور کامل و از سوی حتی اروپا منزوی شده است.

• سیاسی و روانی: ایجاد حس فشار خارجی و تشدید فضای «مقاومت» یا مطالبه تغییر بنیادین در کشور.

فشار بیرونی و داخلی در نهایت موجب مرگ این سیستم فرسوده و ناکارامد خواهد شد.

۲. چرا قشر متوسط که عمده جامعه را شکل می‌دهند واکنش مثبت نشان داد؟

-امید به تغییر اساسی و نجات از بلاتکلیفی ۴۶ ساله

برای بسیاری، انتخابی میان «بد» و «بدتر» بود؛ وقتی راهی برای اجتناب از تحریم‌ها دیده نمی‌شد، پذیرش آن همراه با امید به یک تغییر اساسی با فشار خارجی و مطالبات داخلی، واکنش منطقی‌تری تلقی شد.

بخش دیگری از قشر متوسط این فشار را به چشم فرصتی برای تغییرات سیاسی و اجتماعی در داخل دید.

دوران برجام ، اصلاحات و مذاکرات بی پایان در نگاه مردم ایران دیگر تمام شده است، میان مردم ایران و این قاتلان فاسد دریایی از خون فاصله است.

و مجموعا افزایش فشار خارجی می‌تواند نارضایتی داخلی را شدت بخشد و زمینه‌ساز تغییر یا تحولات عمیق‌تر شود.

مردم ایران که از این سیستم نا امید و متنفر هستند در نهایت برای نابودی ان به هر ریسمانی چنگ میزنند حتی اگه بدانند به صورت موقت خودشان بیشترین آسیب را خواهند دید؛

اما حداقل میدانند این تنها راه نجاتشان خواهد بود.

فعال شدن مکانیزم ماشه در سال ۲۰۲۵ نه‌تنها ابعاد اقتصادی و حقوقی داشت، بلکه بار نمادین و روانی مهمی نیز در جامعه ایران برجای گذاشت. برخلاف انتظار، واکنش قشر متوسط منفی نبود؛ بلکه ترکیبی از امیدواری، پدید آمدن یک تغییر اساسی ، و تلاش برای توجیه بهبود نهایی اوضاع دیده شد.

این امر نشان می‌دهد که جامعه ایران، به‌ویژه طبقه متوسط که عمده جامعه را تشکیل می‌دهند ، پس از سال‌ها ،تجربه فشار خارجی و مشکلات داخلی، و بلاتکلیفی سیاسی در نهایت تصمیم گرفتند با نوعی «تاب‌آوری اجتماعی» به صورت موقت به هدف نهایی خود که از بین رفتن این رژیم ویران گر و فاسد است برسند.